(© Stichting Erfgoed Bierbrouwerij De Drie Hoefijzers)
Geschiedenis van de
BIERBROUWERIJ DE DRIE HOEFIJZERS
BREDA:
1252
De Oude vesting aan de Brede Aa krijgt stadsrechten.
In talrijke taveernes en tapperijen rond de haven, kerk en marktplein beklonken met een ferme pot bier van eigen bodem.
Breda telt binnen de standswallen in de dertiende eeuw twintig koopbrouwerijen, waaronder die van onze voorgangers.
(Huisbrouwers brouwden uitsluitend voor eigen gebruik
Koopbouwers hadden het recht bier buitenshuis te verkopen)
1350
Breda is welvarend en kent naast de linnen- en lakenhandel
“ene prospererende brouwerynering”
De gemeentelijke inkomsten komen voor bijna de helft uit accijns op bier.
Brouwerijen als Den Swaenshals, De Roode Swaen, Den Anker, De Groen, De Paauw, De Zwarte Ster, Den Hengst en De Witte Leeuw voorzien dorstige boeren, burgers en buitenlui, het garnizoen en doortrekkende reizigers van een goede pot bier.
Rond 1350 doet het hopkruid zijn intrede. Tot dan werd het bier gearomatiseerd en geconserveerd met veldkruiden als gagel en gruyt, afkomstig van de Paarse Heiden rondom Breda.
Familienamen als Van Gageldonk en De Gruyter herinneren daar nog aan. Later zijn daar nog de Hoppenbrouwers nog bijgekomen.
Gegoede burgers drinken burgersbier, groot bier of poortersbier, voor “de kleine luyden”
is er klein bier of dun bier, door de Bredanaars als “scharrelbier” aangemerkt
De brouwerij van onze voorgangers ligt aan de Katerstraat (nu Catharinastraat) en brouwt ‘prima Bredaasch bier’ van hoge gisting.
1534
Op 23 juli 1534 legt ‘De Groote Brand van Breda’ tweederde van alle houten huizen en gebouwen in de as.
Ook de brouwerij van onze voorganger Hendrik Antonis Claesz van den Corput aan de Katerstraat gaat in vlammen op.
Hendrik III, Graaf van Nassau en Heer van Breda, wil zijn stad weer in oude luister herstellen.
Hij verleent vrijdom van belastingen en bijdragen in de herbouwkosten op voorwaarde dat:
“t en zy dat de huysinghen met muren van steen en harde dake worden herbouwd’’
Ook onze brouwer Van den Corput profiteert van deze gunstige voorwaarden en laat zijn afgebrande brouwerij herbouwen op een groter terrein ‘Op ’t Gasthuyseinde hoek Swaenstraat’ onder de naam:
BROUWERIJ DEN BOOM
De brouwerij ligt daar tussen twee stadsgrachten en tegenover een van de stadspoorten, afgesloten met een boom.
Stadsrekeningen uit 1538 vermelden dat de Gemeente Breda zaken doet met deze brouwrij Den Boom van onze voorgangers.
1557
Na een welbesteed brouwersleven overlijdt onze brouwersvriend Van Den Corput in 1557
Zijn weduwe Lijsbette doet de brouwerij, huis en hof over aan schoonzoon Job Antonius Matijsz.
Dan pakken donkere wolken van de Tachtigjarige oorlog zich ook boven Breda samen.
Tal van burgers vluchten de stad uit bij het naderen van Alva’s Spaanse troepen.
Ook onze brouwer Jacob Mathijsz -hervormd en het katholieke Spaanse geweld vrezend- vlucht naar elders.
Zijn onbestorven weduwe zet de brouwerij voort. De Spaanse bezetters verklaren haar echtgenoot-brouwer tot banneling en leggen de arme vrouw extra hoge belastingen op.
1561
De brouwnijverheid is nog steeds de belangrijkste nering in de stad.
Maar voor de brouwers doemen nieuwe bedreigingen op.
In 1554 brachten Hollandsche zeevaarders uit Turkije de eerste koffie mee.
In 1560 werd op de Bredase markt het eerste kistje thee uit China geveild.
Thee en koffie…
Nieuwe dranken, evenals bier met kokend water te bereiden en dus evenzo kiemvrij…
Het biergebruik begint af te kalven.
In 1561 verenigen de Bredase brouwers zich in het gilde der Koopbrouwers om te trachten het biergebruik van ca. 400 liter per man per jaar op peil te houden.
1590
In 1590 bevrijdt turfschipper Adriaen van Bergen de stad door zijn list met het turfschip.
Dat zou nooit gelukt zijn als hij na het lossen van de turf in het kasteel van Breda, het Spaanse garnizoen niet enkele vaten prima Bredaas bier had geofferd.
Ronkend en in diepe slaap konden toen de Spanjaarden in het kasteel worden
overmeesterd.
In 1625 herovert veldheer Spinoza Breda nogmaals. Stadhouder Frederik Hendrik brengt de stad tenslotte in 1641 definitief terug binnen de republiek der Nederlanden.
Woelige tijden maar onze brouwerij brouwt voort.
1628
Het is 6 maart 1628 als de brouwerij aan de Boschstraat voor 1.800 Rijnse Guldens wordt overgedaan aan brouwer Dielis Peetersz van den Kieboom.
Hij noemt zijn bezit:
DE DRIJ HOEFIJSSERS
Aan de overkant van de straat ligt namelijk een smidse met het uithangbord
“Drij Hoefijssers”. Ten teken dat een paard een verloren, vierde, hoefijzer daar kan laten aanmeten..
Om de wachttijd voor koetsier of voerman aangenaam te bekorten, wordt in de gelagkamer naast de smederij een smakelijke pot bier getapt. Bier van de tegenoverliggende brouwerij..
De historische piratenvrouw Mary Read (bekend als Bloody Mary) is er de gastvrouw.
Brouwer Van den Kieboom zal zeker een welgevallig oogje op deze struise Engelse vrouw hebben laten vallen om zijn brouwerij naast haar taveerne te vernoemen.
Bijna 30 jaar blijft Van den Kieboom aan de Boschstraat brouwen. Op 28 november 1657 verkoop hij zijn ‘neringhe’ aan Maeycken Henrich, weduwe van Jan Laureijs Spijkersz, die er vijfduizend zilveren guldens voor moet neertellen.
BREDASE BROUWERS IN OPVOLGING:
Brouwerij Den Boom:
1534 Hendrik Antonius Claesz van den Corput
1557 Jacob Antonius Mathijszoon
1580 weduwe Maria Jacob Mathijsz
1590 Jaobmijne Mathijsz en haar echtgenoot Jacob Peeters Buersteedte
Bierbrouwerij De Drie Hoefijzers:
1628 Dielis Peetersz van den Kieboom
1657 Maeycken Henrich, weduwe van Jan Laureijs Spijkersz
1685 Evertien Verhaer en Adriaen Merman
1703 Johannes van Amelsvoort en Cornelia Hulshoudt
1740 Isabelle Clara van Amelsvoort en Gerardus Havermans
1770 Johannes Gerardus Havermans
1807
De bieren van De Drie Hoefijzers brouwerij genieten een grote reputatie en worden tot ver over de stadsgrenzen verkocht.
Niet in het minst dankzij de uitstekende kwaliteit van het bronwater dat van onder de Bredase zandgronden opwelt.
Op 5 maart 1807 komt de brouwerij in bezit van Johannes Nicolaas Smits, brouwer te Milheeze.
Een nieuwe bloeiperiode breekt aan.
Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Antonius Johannes, die het bedrijf op zijn beurt nalaat aan zijn zoon Johannes Nicolaas.
In de zeventiger jaren worden de stadwallen van de vesting Breda geslecht
In 1880 wordt buiten de singels door de Firma Smits & Ingen-Housz een nieuwe mouterij gebouwd met de naam
MOUTERIJ CERES.
“CERES” godin voor vruchtbaarheid, aarde, oogst en groei.
In 1896 wordt August Meeùs, gehuwd met dochter Maria van brouwer Frans Smits, mede-eigenaar. In 1915 wordt de mouterij volledig geïntegreerd met de brouwerij.
In 1880 wordt de brouwerij De Drie Hoefijzers gerechtigd tot het voeren van het Wapen van Z.M. Koning Willem III.
Op internationale tentoonstellingen in Brussel, Hagenau en Parijs verwerft de brouwerij in 1875 en 1878 gouden en zilveren medailles voor de “uitmuntende kwaliteit harer bieren”.
De brouwerij aan de Boschstraat bereikt haar top van 20.000 hectoliter, een voor die tijd ongekend hoog cijfer.
Door verstedelijking van de binnenstad is uitbreiding daar niet meer mogelijk. Er moet worden uitgezien naar een nieuw en veel groter terrein.
Noord-Brabant telt dan nog 205 brouwerijen, die een groot aandeel hebben in het landelijk gebruik van 45 liter.
1887
Brouwer Frans Smits laat zijn oog vallen op een nog ongerept terrein buiten de stad naast mouterij Ceres.
Daar worden in december 1886 de fundamenten gelegd voor een geheel nieuwe brouwerij. Een moderne stoombierbrouwerij van het ondergistende type, naar Beiers model gebrouwen.
Het Pilsener biertype is in 1842 vanuit de Tsjechische stad Plzn (Pilsen) zijn opmars begonnen.
Brouwer Smits in Breda is een van de eersten in ons land met een nieuwe brouwerij voor dit type bier van lage gisting.
Op donderdag 28 juli 1887 komt het eerste brouwsel uit de nieuwe bierketels.
‘Smits’ kan nu 50.000 hectoliter brouwen, ruim tweemaal zo veel als aan de Boschstraat.
In 1887 brouwen de 55 personeelsleden er 20.000 hectoliter in de typen
pilsener (nieuw!), Dortmunder, lager, dubbelgerste en Bredaasch Bruin.
Breda telt dan nog tien brouwerijen.
Brouwer Frans Smits overlijdt in 1890 en laat de brouwerij na aan zij drie zoons Frans, Charles en Jan Smits, die in 1899 ook Mouterij Ceres in eigendom overnemen.
Aan al deze bedrijvigheid dankt de Ceresstraat haar naam.
“Bij de nieuwe brouwerij behoort een royale kuiperij waar vier kuipers een dagtaak hebben aan het herstellen van het fustwerk. Verderop is een paardenstal en het wagenhuis voor de bierwagens en één flessenwagen.
Immers, zuchtend voor de moderne drang, leveren de heren Smits nu ook bier op flessen. De flessenspoelmachine reinigt de flessen met borstels in- en uitwendig en werkt met porseleinhagel. De machine spoelt, bedient door twee werklieden, 400 flessen per uur.”
(De Bredaasche Courant 1898)
“om ons te verzekeren van den geregelden afzet onzer bieren , moeten wij vaste bindingen aangaan met onze afnemers”
Caféhouders kunnen tapkranen in bruikleen krijgen mits zij uitsluitend de bieren van De Drie Hoefijzers tappen. Zij krijgen dan gratis een emaille gevelbord:
“Hier uitsluitend Drie Hoefijzers Bieren”
De meeste kasteleins in Breda en omgeving hebben daar geen moeite mee. Smits bier is immers katholiek bier en het is ondenkbaar om uit een ander vaatje te tappen.
1900
Ander bier komt niet over de tong en toog; meneer pastoor zou dat ter plaatse veroordelen en verbieden.
Want de familie Smits is van menig kerk en pastorie weldoener en begunstiger.
Tegenover de brouwerij is in de jaren 1899-1901 de Sint Josefkerk gebouwd. De brouwers Smits hebben daar zeker een deel van de winst voor bestemd.
Met een knipoog naar hierboven…..
In 1908 richt de brouwerij haar eerste dochteronderneming op:
“N.V. tot Exploitatie van Hotels en Café’s–restaurant”, met zetel te Den Haag.
Hierin worden de eigendoms- en exploitatiebelangen van een aantal gerenommeerde etablissementen ondergebracht.
1912
DRIE DUBBEL FEEST !!!
Honderd jaar: familie Smits te Breda
Vijftig jaar: Firma F. Smits van Waesberghe
Vijf-en-twintig jaar: de nieuwe brouwerij
Brouwmeester Peil onthult een bronzen ‘praalbeeld’ van Den Stichter dezer industrie F.H.M. Smits.
De geestelijkheid en de culturele instellingen worden bedacht met een gift of de tegenwaarde in bier.
De brouwerij zet de poorten open voor een feestdag. ‘De Drie Hoefijzers’ groeit en bloeit; in 1910 wordt de omzet opgevoerd tot 48.304 hectoliter.
1921
In 1914: 1e export per trein naar Dieppe in Frankrijk
In 1915: overname van Brouwerij “De Twee Hoefijzers” van Pieter van Reuth samen met compagnon Willem van Tets in Breda.
In 1917: de energiehal wordt sterk uitgebreid.
De stijgende omzet vraagt om
- nieuwe uitbreidingen
- nieuwe lagerkelders
- nieuwe eestvloeren in de mouterij
In 1920 wordt een nieuw record bereikt: 82.252 hectoliter
De directie besluit de firma per 12 januari 1921 om te zetten in een naamloze
Vennootschap:
N.V. BIERBROUWERIJ ‘DE DRIE HOEFIJZERS’
V/H FIRMA F. SMITS VAN WAESBERGHE
Met een volgestort kapitaal van 3,1 miljoen gulden
De nieuwe vennootschap schrijft een obligatielening uit van 1,6 miljoen gulden ter
financiering van een nieuwe kastenmouterij (1924) en nieuwe lager- en gistkelders (1926).
Traditioneel sluiten de brouwers hun jaarboeken op 30 september af. De nieuwe N.V. meldt over die negen maanden van het eerste boekjaar een winst van 350.252 gulden en 21½ cent…
1927
Landelijk daalt het bierverbruik van 42,1 liter in 1900 tot 25,4 liter in 1927. Veel kleinere brouwerijen moeten hun poorten sluiten of aansluiting zoeken bij grotere collega-brouwers.
Maar ‘De Drie Hoefijzers’ blijft groeien en weet haar afzet tot boven de 100.000 hectoliter op te voeren.
Op 5 juni 1926 leggen drie kleinzoons van Frans van ‘Den Stichter F.H.M. Smits’ de eerste steen voor een nieuw hoofdkantoor. Op 17 december 1927 wordt het gebouw feestelijk geopend.
Een van de fraaiste kantoorgebouwen in de stad.
Een schepping van de Bredase architect P. Bilsen en Ir. A.M.J.J. Smits van Waesberghe namens de directie van de brouwerij.
Het gebouw is in- en uitwendig rijkelijk voorzien van symbolen, kunstwerken, fraaie glas in lood partijen met motieven van gerst, hop en water, de familiewapens Smits en Ingen-Housz en uiteraard de Drie Hoefijzers.
Het bronzen borstbeeld van de oprichter F.H.M. Smits krijgt een ereplaats in de hal.
Een gebeeldhouwd reliëf van Rijksbeeldhouwer J. van Lunteren symboliseert boven de hoofdingang de genius van de mens, die de natuurelementen beheerst en ordent.
Aan de achterzijde van het gebouw; een gebeeldhouwd reliëf met de drie hoefijzers en de aanduiding Anno 1927
Het gebouw is gebouwd door de Bredase aannemers; NV Bredasche Betonmaatschappij v/h H. Vriens en firma Bakkeren
Uit dankbaarheid biedt de directie van de brouwerij de grootste klok aan voor het carillon in de Grote- of O.L.Vrouwe Kerk in Breda.
Gegoten in Croydon (Engeland) in de toon C1 met een gewicht van 2.150 kg en een diameter van 160 cm.
Het ingegoten opschrift luidt:
“Van Oost tot West, van Zuid tot Noord worde deez’stemme
steeds gehoord, verkondend wat door menschenkracht en
arbeid is tot stand gebracht.
N.V. Bierbrouwerij De Drie Hoefijzers v/h Firma F. Smits
van Waesberghe 17 december 1927”
1930
MÉÉR BROUWEN!
Op de plaats van het oude kantoor wordt in 1930 een nieuw hoog brouwhuis opgetrokken.
Op de derde verdieping de fraai ingerichte brouwzaal met roodkoperen brouwketels, gevat in azuurblauwe tegels en indirect verlicht
De brouwerij kan nu ruim 200.000 hectoliter brouwen.
De oude brouwzaal wordt ingericht als personeelskantine.
1932
MÉÉR BOTTELEN
De kroonkurk is in opmars en de vraag naar bier in flessen is niet meer te stuiten.
Zeer tot verdriet van de brouwmeesters die hun bier alleen maar goed verzorgd weten in stoere eikenhouten vaten.
Bier op fles is langer houdbaar en kan over grotere afstanden worden vervoerd. De brouwerij verlegt haar grenzen.
De tijd staat niet stil.
De caféhouder vraagt 18 cent voor een flesje pils, de slijter 15 cent.
De klant gaat zijn biertje verplaatsen van de stamtafel naar de huistafel.
In 1932 wordt naast de mouterij een nieuwe bottelarij gebouwd, goed voor 6.000 flessen per uur.
Van de 160.000 hectoliter bier in 1934 wordt al 20.000 hectoliter op fles gevuld.
Bij de brouwerij werken dan 330 mensen, waarvan vijf kantoordames die ’s avonds vijf minuten eerder weg mogen dan de mannen.. (formeel is die regel nooit ingetrokken!)
1937
De malaise van de dertiger jaren gaat ook de brouwerijen niet voorbij. In 1937 is het biergebruik in ons land gedaald tot 14,1 liter.
Bier op vat kost de caféhouder 32 cent per liter maar veel klanten kunnen hun glas bier niet meer betalen.
In 1936 gaat er 11.600 hl bier op vat en 3.760 hl op fles per lijndienst Dordrecht-Londen naar Engeland
Ook gaat er nu bier van Breda naar bestemmingen in Oost- en West-Indië, zoals Indonesië toen heette.
In 1937 bestaat de nieuwe brouwerij aan de Ceresstraat 50 jaar. De tijden zijn er niet naar om uitgebreid feest te vieren.
Wel kan het gezamenlijke personeel – na enkele jaren sparen van het loon- de directie een zeer fraaie bronzen kroonluchter voor de hal van het hoofdkantoor aanbieden.
1940-1944
Oorlog en bezetting….
Op 12 mei 1940 worden brouwerij en naastgelegen huizen getroffen door Duitse bommen.
Er komt weldra een gebrek aan grondstoffen voor de bierbereiding en aan brandstof voor energie en transport.
Vanaf 1941 is het bier ‘op de bon’ en dus mondjesmaat gerantsoeneerd.
De bezettingsmacht regelt, verordonneert en stuurt Duitse chefs naar de bedrijven.
Onze brouwerij ontkomt niet aan menselijke tragedies en materiële problemen.
Zelfs niet aan bezetting en gijzeling. Met veel improvisatie wordt het bedrijf gaande gehouden voor de 330 medewerkers en hun gezinnen.
Op het brouwerijterrein worden “zwarte” varkens gefokt en aardappels geteeld. Gerstepap is een delicatesse op menig menu.
Ondanks een Duitse luchtafweerpost op het brouwhuis komt de brouwerij op 29 oktober 1944 onbeschadigd uit de strijd.
Op 5 juni 1942 wordt de ‘Stichting Pensioenfonds N.V. Bierbrouwerij De Drie Hoefijzers’ opgericht.
De Duitse brouwmeesters en hun knechten zijn oostwaarts gevlucht; hun bestand aan kippen en wijn als dankbaar bevrijdingsobject achterlatend. De buurtbewoners kunnen onze beschermende lagerkelders weer verlaten.
De voorraad fusten en het autopark zijn danig ingekrompen door diefstal en inbeslagname. Het machinepark is verouderd. De brouwerij levert enige tijd elektrische stroom aan de stad nadat de PNEM centrale in Geertruidenberg is verwoest.
Het bier heeft in 1944 nog maar een ‘sterkte’ van nauwelijks 2° stamwort. Met een extra handje hop moet daar nog enige smaak aan gegeven worden
Van de 207 brouwerijen die Noord-Brabant in 1900 telde zijn er in 1945 nog maar 50 over
Het biergebruik is gedaald tot amper 7 liter per hoofd per jaar.
1950-1955
EEN NIEUWE TIJD
Nieuwe kansen in binnen- en buitenland.
Onze brouwerij gaat voortvarend te werk;
1948 samenwerking met de brouwerij in Jakarta Indonesië
1949 overname NV Bierbrouwerij De Vriendenkring te Arcen
1951 overname NV Cambrinus Brouwerij te Etten Leur
1951 overname Brouwerij Trophée te Schilde in België
Export krijgt een nieuwe kans omdat Duitse brouwers nog niet terug zijn op de wereldmarkt.
Afrika en het Verre Oosten komen binnen bereik.
Tienduizenden kisten met in strohulzen gevatte flessen bier worden verscheept naar Cameroun, Nigeria, Hongkong, Engeland.
Onder de merken; Breda Bier, Three Musketeers en Three Horsen Brand
In ons land stijgt het gebruik van 10 liter in 1949 naar 16,2 liter in 1955
“het bier is weer best”
1n 1955 wordt aan de Ceresstraat en nieuwe bottelarij gebouwd met een capaciteit van 25.000 flessen per uur. In 1960 komen daar afvullijnen voor beugelflessen en blikken bij.
Even later kan met ook in 4-packs en 6-packs verpakken.
Nu ook in limonade
Voordat het woord ‘frisdrank’ is bedacht, start de brouwerij al in 1948 met de productie van eigen limonade; in de smaak sinas en vanwege nog benodigde vergunningen onder het bestaande merk “Rode Leeuw”.
In een loods aan Ceresstraat Zuid wordt de eerste siroopkamer ingericht.
De flessen worden met een beugel gesloten, later komt er een handkroonkurkmachine.
In 1950 krijgt de limonade de naam “TROFEE”, afgeleid van “TROIS FERS (à cheval).
De productie beloopt dan al 1,2 miljoen flessen in de smaken sinas, citroen, cassis en framboise, later ook tonic en sodawater.
In 1960-1961 worden 13 miljoen flessen geproduceerd
De verkoop gaat zo voorspoedig dat er in 1963 plannen worden gemaakt voor de bouw van een nieuwe limonadefabriek op een aangekocht terrein aan de Liniestraat in Breda.
Op 27 september 1963 wordt een dochteronderneming opgericht;
“N.V. Sparks Limonadefabrieken”
Op 22 juni 1964 komen de eerste kisten Trofee limonade uit de nieuwe fabriek.
Er worden in dat jaar 60 miljoen flessen afgeleverd.
In wijnen en gedistilleerd
Bier en limonade vinden hun weg door het gehele land. De brouwerij wil haar afnemers een compleet assortiment kunnen bieden en zoekt uitbreiding in ‘wijnen en gedistilleerd’.
Door overname van Drankenhandel Van der Heijden in Breda kan op 1 februari 1958 worden opgericht;
“NV Bier en limonadehandel
Van der Heijden, Breda”
Op 5 juni 1961 wordt deze naam gewijzigd in;
“N.V. Drankenhandel Sparks”
Op 19 oktober 1964 krijgt deze eerste, eigen drankenhandel de naam:
“N.V. Drankenhandel De Citadel, Breda”
De naam van een sinds 16 december 1937 bestaande groothandel.
Vanuit deze drankenhandel wordt een begin gemaakt met:
- Productie van eigen gedistilleerd door overname op19 oktober 1964 van “Distilleerderij de Eerste Klasse De Schiedamse Vlag” van P v.d. Heuvel te Schiedam
- Het bottelen en verhandelen van wijnen door oprichting van “N.V. Wijnkoperij en Wijnhandel Het Gulden Anker” op 5 december 1966
Onze eerste drankenhandel straat in een loods aan de Ceresstraat Zuid en verhuist in 1961 naar een eigen gebouw aan de Liniestraat.
In 1964 wordt de afdeling overgebracht naar de gebouwen van de voormalige Cambrinus Brouwerij aan de Markt in Etten Leur.
Van daaruit start de allereerste eigen productie en botteling.
Eigen groothandel.
De vroegere ‘filialen’ van de brouwerij werden na 1945 omgezet in ‘Depots’.
Nú worden het ‘vestigingen’ van de op 27 december 1965 opgerichte;
ALGEMENE DRANKENHANDEL NEDERLAND N.V.
Die per 11 februari 1971 wordt omgezet in;
N.V. DRANKENHANDEL CITADEL NEDERLAND
In 1972 geregistreerd als een Besloten Vennootschap.
Onze over het land verspreide drankengroothandels krijgen nu de naam:
CITADEL
1962
IN 1958 KOMT DE Europese Economische Gemeenschap tot stand.
De Euromarkt gaat open, grenzen vervagen.
Het merk Drie Hoefijzers wordt aangepast en gemoderniseerd voor de EEG-landen.
In 1960 komt een extra zwaar bier 6½% op de markt onder de nieuwe naam;
BREDA ROYAL
In 1961 wordt voor de overige bieren als hoofdmerk gekozen voor:
BREDA BIER
In 1962 worden de Breda-Bier feesten gehouden;
Er komen verkoopkantoren voor Breda Bier in België, Frankrijk en Italië.
Breda’ zoekt samenwerking met brouwerijgroepen in Zuid Amerika, Madagascar en Afrikaanse landen.
1965
Met de toeneming van het welvaartspeil in ons land stijgt ook het biergebruik. In 1965 tot 37,2 liter
Onze brouwerij kan met eigen productie niet meer aan de vraag voldoen en zoekt tijdelijke samenwerking met brouwerijen in België. Brasserie La Chasse Royale in Audergem wordt overgenomen.
Brouwmeesters en boekhouders hebben intussen de woningen Ceresstraat 8-10 verlaten. Garage en limonadeproductie zijn overgebracht naar de Liniestraat.
Alle ruimte dus voor de bouw van een nieuw complex met moderne brouwzalen, vergistingsruimten en moutsilo’s aan de zuidzijde van de Ceresstraat.
Bouwmaatschappij Van Vliet en Van Dulst N.V. heit op 16 juni 1965 de eerste paal in de grond. In maart 1967 wordt het gebouw opgeleverd.
De brouw en vergistingscapaciteit is nu verdubbeld !
Een luchtbrug over de Ceresstraat regelt het verkeer van mensen, materialen en bier tussen ‘noord’ en ‘zuid’.
Nu worden ook grote partijen bier gebrouwen en gebotteld voor grootwinkelbedrijven en supermarktorganisaties.
Een nieuwe ontwikkeling in de biermarkt; de ‘private labels’
Voor slijterijen is er het eigen merkt ‘Keller’, voor winkels het eigen merk ‘Classe Royale’.
1968
Driehonderdveertig jaar nadat brouwer Dielis Peeters van den Kieboom zijn brouwerij
‘De Drie Hoefijzers’ noemde, is er nu sprake van ‘Three Horse-Shoes’.
Want onderhandelingen in Engeland leiden op 19 augustus 1968 tot overname door Allied Breweries Limited te Londen.
Daarmee wordt aansluiting bij een van de grootste drankenconcerns ter wereld een feit.
De Verenigde Nederlandse Brouwerijen d’ Oranjeboom N.V. te Rotterdam had al op 1 december 1967 tot diezelfde stap besloten.
Beide brouwerijen gaan vanaf 1 januari 1969 samen onder de naam
‘VERENIGDE NEDERLANDSE BROUWERIJEN BREDA-ORANJEBOOM N.V.’
Een nieuw tijdperk van integreren en samen groeien.
In 1969 wordt een bottel- en lagercomplex in Helmond aangekocht
Aan de Liniestraat in Breda wordt 1n 1969 een nieuw volgoedmagazijn gebouwd voor de opslag van 450.000 kratten.
1972
Nationale schaalvergroting, Internationale samenwerking.
Skol bier werd in 1964 wereldwijd gelanceerd door een groep van vijf internationale brouwerij-ondernemingen waaronder Allied Breweries Limited.
In ons land wordt Skol in 1965 op de markt gebracht door de Oranjeboom groep.
Op 10 maart 1972 wordt Skol als landelijk merk aanvaard voor de Verenigde Nederlandse Brouwerijen Breda-Oranjeboom N.V.
Holland…. Skolland.!
De historische merken Breda en Oranjeboom krijgen een meer bescheiden plaats in eigen land maar behouden hun plaats in het buiteland
Per 3 september 1973 krijgt de groep de naam
‘SKOL BROUWERIJEN N.V’
1973
DOCHTERS WORDEN GROOT.
Op 1 januari 1973 wordt een nieuwe dochteronderneming opgericht;
WIJNETTEN B.V. te Etten Leur
voor de concentratie van alle belangen in wijnen en gedistilleerd van de groep.
Op 13 juni 1973 legt President-Commissaris A. Mason daar de eerst steen voor wat zal uitgroeien tot
ALLIED SPIRITS & WINES NEDERLAND B.V.
In dit nieuwe complex worden in 1973 en 1974 de aangesloten wijnhandels en distilleerderijen ondergebracht. Als eerste ‘Het Gulden Anker’, dat de gebouwen op de Markt in Etten Leur ontruimd.
De advocaatfabriek ‘Warnink B.V.’ te Middelharnis behoort sinds 6 maart 1969 tot de Nederlandse tak als zelfstandige dochteronderneming van Allied Breweries Limited.
Voor de belangen in frisdranken wordt op 27 september 1973 opgericht;
FRISDRANKEN INDUSTRIE NEDERLAND b.v te Dongen
Een voortzetting van de overgenomen ‘Van Tuijn’s Limonadefabrieken en Distilleerderijen N.V’, plus de ‘Bottelmaatschappij Dongen B.V.’.
Hierbij worden ook aangesloten de Noord Nederlandsche Bottelmaatschappij N.V te Groningen (Coca-Cola), sinds 1957 tot de groep behorend.
De productie van Sparks limonadefabrieken wordt van Breda overgebracht naar Dongen.
1974
In de gebouwen van de ‘Sparks’ aan de Liniestraat wordt in 1974 een nieuwe bierbottelarij geïnstalleerd. Met daarin de grootste flessenafvulmachine van Europa, goed voor maximaal 72.000 flessen per uur.
Het complex Ceresstraat Zuid wordt uitgebreid met 4 outdoor-vergistingstanks à 2500 hl en 1 outdoortank van 5000 hl.
De 75-jarige St Josefkerk wordt gesloten en in 1976 afgebroken.
De brouwerij neemt het terrein en de resterende parochiegebouwen over.
Daarmede worden een parkeerterrein, een pastorie, kosterswoning en patronaatsgebouw aan ons onroerend goed toegevoegd.
Deo gratias….
Het ‘schoolgebouw’ Oranjesingel 3 was al in 1964 aangekocht, het diende eerst als hoofdkantoor van de eigen groothandel, later als administratiekantoor.
De productie van bier op fust wordt ondergebracht in Rotterdam en Helmond.
In 1974 wordt het laatste gebouw van mouterij Ceres afgebroken.
1980-1982
Skol Brouwerijen N.V. is in tien jaar uitgegroeid tot een omvangrijke onderneming. Met tal van bedrijven en belangen in binnen- en buiteland.
Met 2.500 medewerkers.
Met een productiecapaciteit van 2 miljoen hectoliter bier en 1,2 miljoen hectoliter frisdranken.
De algemene economische recessie verandert in deze jaren ook de consumptiepatronen. Het biergebruik van 86,4 liter in 1980 daalt naar 82,0 liter in 1982.
Een stabilisatie in het biergebruik tekent zich af.
De op de groei berekende ‘jas’ blijkt wat te ruim.
In 1981 wijzigt de onderneming haar organisatiestructuur.
De Raad van Bestuur wordt omgevormd tot een nieuwe directie en de diverse directoraten worden samengevoegd in drie divisies.
De productie in Helmond en Arcen wordt beëindigd, van onrendabele zaken wordt afstand gedaan.
In een wat slankere vorm wordt van ‘plaats rust’ weer een nieuwe stap voorwaarts gezet.
1982
Woelige zeventiger jaren liggen achter ons.
De Europese grenzen zijn na vijf en twintig jaar nog niet helemaal open.
Er tekent zich een kentering af;
‘Internationaal’ lijkt weer plaats te maken voor ‘nationaal’.
De roep om eigen, traditionele merken wordt sterker.
Bier uit eigen land !
Op 1 oktober 1982 keert het vertrouwde merk ORANJEBOOM BIER terug op de Nederlandse markt.
Een oud merk, in een nieuw jasje en nu ook in Breda gebrouwen en gebotteld.
Het blijkt niets van zijn reputatie te hebben verloren.
ORANJEBOOM, een vorstelijk bier sinds 1671
De groep brouwt, bottelt, importeert en exporteert nu verschillende bieren als;
Oranjeboom, Skol, Classe Royal, Keller, Dortmunder Kronen, Schlösser Alt, John Bull Ale, Guinness, Geuze en Kriek Bellevue, Carlsberg en Birell.
Met recht; De brouwer die alles in huis heeft.
Om dit veelzijdige karakter aan te geven wordt de naam per 1 januari 1983 gewijzigd in:
VERENIGDE BIERBROUWERIJEN BREDA-ROTTEDAM B.V.
Het biergebruik in ons land blijft met 82 liter nagenoeg op hetzelfde peil, wel neemt de vraag naar speciale bieren toe.
De bierwereld bestaat niet meer uit pils alleen.
Brouwerij De Schaapskooi van de abdij van O.L. Vrouw van Koningshoeven bij Tilburg gaat vanaf 1 september 1983 voor ons een eigen Trappist brouwen;
KONINGSHOEVEN TRAPPIST
Later gevolgd door Koningshoeven Dubbel en Tripel.
‘Een geschenk uit de hemel’ volgens trappist-brouwer Broeder Eligius.
Daarmee zijn wij de enige profane brouwerij in ons land met een eigen, traditioneel gebrouwen trappist.
1988
Nadat het laag gegiste pilsener bier midden 19 eeuw zijn opmars door de wereld begon, werd ons land een echt pils-land.
Van de 84,3 liter bier die in 1987 bij ons per hoofd van de bevolking werd gedronken was maar liefst 82 liter pilsener.
Na ruim honderd jaar komt daar beweging in en neemt de vraag naar andere biertypen toe.
Horecabedrijven, winkels en slijterijen breiden hun bierassortiment uit.
Zoveel hoofden, zoveel smaken.
Vooral bieren van hoge gisting en specialiteiten worden meer gevraagd en graag gedronken.
Tot 1887 brouwde onze brouwerij in Breda bieren van hoge gisting.
Begin 1988 is een deel van de brouwerij weer opnieuw ingericht voor de bereiding van dit, naar eeuwenoude traditie gebrouwen bier van hoge gisting.
Per 29 februari 1988 wordt het merk; DRIE HOEFIJZERS KLASSIEK op de markt gebracht, de toevoeging KLASSIEK geeft aan dat dit een bier van hoge gisting is. De smaak van toen, gebrouwen met de kennis van vandaag.
1989-1990
Hèt jaar van uitbreiding en modernisering van de brouwerij in Breda.
Aan de Ceresstraat verrijst een nieuw lagertankgebouw met een capaciteit van 7,5 miljoen hectoliter bier.
De procesgang wordt volledig automatisch bestuurd, een waarborg voor constant hoge kwaliteit.
Het gebouw wordt op 15 maart 1990 geopend door Ir. G. Braks, Minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij.
Aan de Liniestraat wordt in 1989-1990 een nieuw productiehal gebouwd voor het afvullen van fusten, flessen en blikken.
Daarin; een nieuw bottellijn voor eenmalige flessen met een capaciteit van 30.000 flessen per uur en een nieuwe afvulinstallatie met een capaciteit van 300 fusten van 30 of 50 liter per uur.
Ook bij deze installaties wordt de procesgang grotendeels automatisch bestuurd en bewaakt.
In 1991 wordt deze afdeling gecompleteerd met een installatie van een nieuwe blik-afvullijn voor 60.000 blikken per uur in diverse maten en verpakkingen.
De officiële ingebruikstelling wordt verricht door de toenmalige burgemeester van Breda, drs. E. Nijpels.
Het nieuwe lagergebouw aan de Ceresstraat wordt begin 1991 nog eens uitgebreid met 12 lagertanks à 2.500 hectoliter (= 3 miljoen liter bier).
Hiermee is het grote investeringsplan voor renovatie en uitbreiding in hoofdlijnen voltooid
Met dit plan was een bedrag van 150 miljoen gulden gemoeid.
De brouwerij in Breda heeft nu een capaciteit van ruim 2 miljoen hectoliter per jaar.
Het landelijke biergebruik ligt in 1990 op 90 liter per hoofd per jaar, waarvan 5 lier alcoholvrij/arm.
Ook de vraag naar speciaalbieren neemt gestaag toe.
Onze brouwerij volgt deze trend en brengt in 1991 Oranjeboom Premium Malt, een alcoholvrij bier en de bieren van hoge gisting Klassiek 1628 en Het Elfde Gebod op de markt.
Voor de productie van witbier wordt in 1991 een samenwerking aangegaan met Brouwerij De Raaf in Heumen.
De consumptie van speciale bieren neemt gestaag toe
Deze ontwikkeling volgend, wordt in november 1992 de Arcense Bierbrouwerij B.V. weer in de groep gebracht.
Deze ambachtelijke Limburgse brouwerij is bijzonder goed ingericht voor het brouwen
Van speciale biersoorten als dubbel, tripel, alt en bock.
De 5e april 1993 wordt een belangrijke dag in de geschiedenis van de brouwerij.
Nu Oranjeboom het belangrijkste merk van de brouwerij is geworden, kan ook de naam wijzigen in;
ORANJEBOOM BRIEBROUWERIJ N.V.
In 1994 wordt de installatie van een nieuwe bottellijn voor meermalige flessen afgerond. Een project, gerealiseerd aan de Chr. Huygensstraat (voorheen Liniestraat) met een investering van 43 miljoen gulden. De officiële opening sluit een investeringsprogramma van in totaal 200 miljoen gulden af.
De brouwerij mag zich nu tot één van de modernste en efficiëntste van Europa rekenen.
1995
Op 6 februari 1995 nam het Belgische concern Interbrew de brouwerij over van Allied Breweries. Interbrew ontstond in 1988 uit een fusie tussen twee brouwerijen: de Brouwerij Artois uit Leuven en de Brouwerij Piedbœuf uit het Waalse .
Brouwerij Artois was in Nederland al sinds 1968 eigenaar van de Dommelsche Bierbrouwerij in Dommelen en nam in 1974 de Hengelosche Bierbrouwerij over die in de Dommelsche brouwerij werd opgenomen.
Interbrew bracht de produktie over naar de brouwerijen in het Belgische Leuven en Jupille en naar de Dommelsche Bierbrouwerij in Dommelen.
Op 29 mei 2004 werd de brouwerij in Breda gesloten en later gesloopt. Alleen het hoofdkantoor Nederland is nog steeds gevestigd op de plek waar de brouwerij stond.
Het oude brouwhuis en de aangrenzende energiehallen hebben inmiddels een andere bestemming gevonden.
Met het sluiten van de brouwerij in Breda eindigt ons verhaal over onze historie als zelfstandige bierbrouwerij die zijn oorsprong had in de kleine stadsbrouwerij De Drij Hoefijssers.
Maar gelukkig is het merk Drie Hoefijzers niet helemaal van het biertoneel verdwenen.
Ook in 2004 hebben wij een licentie verstrekt aan het van oudsher bekende café:
Café Restaurant Brouwerij De Beyerd
in Breda om Drie Hoefijzers Klassiek te mogen brouwen met gebruik van de oorspronkelijke giststam.
Café De Beyerd is eigendom van de familie De Jongh en ligt toevallig (?) bijna precies tegenover de locatie van onze oude brouwerij De Drie Hoefijzers aan de Boschstraat te Breda
Interbrew Nederland veranderde in 2006 zijn naam in InBev Nederland, een gevolg van de naamswijziging van het moederconcern dat in 2004 besluit een combinatie te vormen met het Braziliaanse AmBev.
In 2008 ging InBev samen met de grootste bierbrouwer in de Verenigde Staten; Anheuser-Busch. Deze brouwerij is vooral bekend van het wereldwijde merk Budweiser. Na deze samenvoeging ontstond de nieuwe naam van het gecombineerde bedrijf: Anheuser-Busch InBev, oftewel AB InBev.
In oktober 2016 neemt AB-InBev ook nog de grote brouwerij SAB-Miller over waarmee de nieuwe combinatie veruit de grootste brouwerijgroep ter wereld werd. De naam AB-InBev blijft ongewijzigd
Lokale merken, ruim 220, worden gerespecteerd maar een aantal merken worden wereldwijd daarnaast gevoerd zoals Corona, Leffe, Stella Artois en Bud.
Hier in Nederland kennen we het bedrijf o.a. van merken als Bud, Hertog Jan, Jupiler, Hoegaarden, Tripel Karmeliet, Leffe en Dommelsch.
De wereldwijde omzet ligt op ongeveer
600.000.000 hectoliter ofwel
60.000.000.000 liter ofwel
240.000.000.000 glazen bier van 25 cl.
Contact
E-mail: info@erfgoeddriehoefijzers.nl
Het (post)adres van de stichting is:
Stichting Erfgoed Bierbrouwerij
De Drie Hoefijzers.
P. Windhausenweg 36
4818TB Breda
Bestuur
voorzitter - Jan Laurijssen
secretaris - penningmeester - John Heesbeen
bestuursleden - Els Kruithof-Papier, Gé de Roij, Jan den Teuling, Michel Diks en Arjan Knoppert.
De bestuurders genieten geen beloning voor hun werkzaamheden voor de stichting (art. 4 lid 7 van de statuten).
Kamer van Koophandel
Stichting Erfgoed Bierbrouwerij De Drie Hoefijzers. De stichting is gevestigd in Breda en ingeschreven bij de K.v.K. onder nummer 20089075.
RSIN: 8067.23.257